Runen / Runes

rune%20alfabeet.jpg

RUNEN / RUNES

Het runenschrift (kortweg runen) is het oudst bekende schrift gebruikt door de Germaanse volkeren van Noord-Europa, Groot-Brittannië, Scandinavië en IJsland vanaf de tweede of de derde eeuw tot de zestiende of zeventiende eeuw. Het bestaat uit letters samengesteld uit meestal rechte en hoekige lijnen die gemakkelijk in bijvoorbeeld steen of hout kunnen worden gekrast. Bij gebruik op metaal werden ook wel ronde vormen gebruikt. De term voor de wetenschappelijke bestudering van runenalfabetten, runeninscripties en hun geschiedenis, is runologie of runenkunde.

Het runenschrift is mogelijk afgeleid van het Latijnse alfabet. Het omvatte oorspronkelijk 24 lettertekens waar een magische betekenis aan verbonden werd. Deze Oudgermaanse runen werden vanaf de zevende eeuw verdrongen door de Angelsaksische runen (33 tekens) en Noordse runen (16 tekens). Het eindstadium van deze ontwikkeling viel in de negende eeuw. In de twaalfde eeuw hadden zich uit de Noordse runen de gepuncteerde runen (met puntjes) ontwikkeld. Deze waren beter bruikbaar, want 16 tekens bleek onvoldoende te zijn. Door de opkomst van het christendom liep de betekenis van het runenschrift achteruit.

Runen in Nederland

Ook in Nederland zijn runeninscripties gevonden, met name in Friesland. Deze inscripties zijn vaak erg kort, met alleen een naam of met het woord kam op een kam. Van Westeremden stamt een stukje van taxushout met een langere inscriptie. In 1996 werd in Bergakker een zwaardschede gevonden uit rond het jaar 450 met runen, de runeninscriptie van Bergakker. Het bevat een zin met een van de oudste Nederlandse woorden (ann, ik gun).Bij de Dom van Utrecht werd in 1936 een replica geplaatst van de steen van Jelling in Denemarken.